Muzej Banatskog sela Temišvar

Putovanje kroz vreme i tradiciju

Muzej Banatskog sela (Muzeul Satului Bănățean Timișoara) je idealno mesto za sve one koji žele da otkriju autentičan duh Banata i upoznaju bogatu istoriju i tradiciju ovog regiona. Ovaj jedinstven etnografski muzej na otvorenom daje uvid posetiocima u tradiciju i način života ljudi u Banatu kroz vekove i na taj način im omogućava da dožive duh prošlih vremena.

Lokacija i koncept muzeja

Muzej se nalazi u severoistočnom delu grada na obodu Zelene šume, na adresi Str. Avram Imbroane 31. Prostirući se na sedamnaest hektara, muzej je zamišljen kao replika tradicionalnog banatskog sela. Ono što ovaj muzej čini posebnim je činjenica da okuplja čitavo selo, sa ulicama, kućama, vodenicom, rekonstruišući centar starog seoskog naselja. U muzeju se nalazi preko 30 originalnih i rekonstruisanih seoskih kuća koje datiraju iz XIX veka, kao i crkva, škola, Gradska većnica, Narodna kuća, mlinovi, farme, uljare, kovačnica i zanatske radionice koje potiču iz različitih perioda i delova Banata. Ovde možete videti autentične kuće, alate, skupocene tkanine kao što su ćilimi, stoljnjaci, krpe i druge predmete iz prošlih vremena, koji prikazuju kulturnu baštinu. Ideja muzeja je da prikaže kako su izgledala tipična sela u Banatu, uključujući arhitekturu, zanate, običaje i svakodnevni život stanovništva. Takođe, ovde se nalaze muzejska prodavnica i blagajna.

Istorija muzeja

Muzej je nastao iz ideje Ioachim Miloia, nekadašnjeg direktora muzeja Banata koji je nakon što se vratio iz Tranislvanije gde je 1928. godine bio na otvaranju Etnografskog muzeja u Kluž-Napoki, dobio ideju da otvori etnografski muzej i u Temišvaru. Miloia je zatražio dozvolu od nadležnih iz Gradske uprave da otvori mali muzej sela u dvorištu dvorca Hunjadi. Nakon dobijene dozvole ovde je izložio prve crkve brvnare, krstove i seoske kuće.

Muzej je 1968. godine, na insistiranje čelnika Muzeja Banata, premešten na sadašnju lokaciju i otvoren je za javnost 20. avgusta 1971. godine. 1986. godine muzej je bio zatvoren za posetioce na period od devet godina zbog mera zaštite i restauracije. Ponovo je otvoren 1. maja 1995. godine. Do 2000. godine se nalazio u sastavu Muzeja Banata, nakon čega postaje zasebna ustanova pod upravom Veća okruga Timiš. 2006. godine Etnografska zbirka Muzeja Banata sa preko 13.000 predmeta, preseljena je u Muzej Banatskog sela zajedno sa osobljem.

Šta možete videti?

Zbirka je podeljena na tri tematske celine: Gradski centar sela, Aleja etničkih grupa i Živi muzej.

Gradski centar sela predstavlja jezgro muzeja i sadrži Gradsku kuću, školu, Narodnu kuću za potrebe kulture pored koje se nalazi bina na otvorenom, gostionicu u kojoj se odvijala većina kulturno-prosvetnih aktivnosti jednog sela. Centralni deo sa crkvom brvnarom sagrađenom 1746. godine u Remetea-Luncă. Ova crkva je 1807. godine poklonjena vernicima susednog sela Topla, gde je premeštena na valjcima koje su vukli volovi, i to 24 para volova. Odatle je premeštena u muzej 1987. godine

Aleja etničkih grupa koja prikazuje tradicionalne kuće različitih etničkih grupa koje žive u Banatu. Od 2000. godine svečano su otvorene mađarska kuća, nemačka kuća, slovačka kuća, ukrajnska kuća i srpska kuća, a razmišlja se nabavka bugarske i češke kuće.

Živi muzej koji predstavlja prekogranični projekat između Rumunije i Mađarske realizovan od juna 2013. godine do decembra 2014. godine kroz koji je stvoren posebno odeljenje za život muzeja na otvorenom. Cilj ovog projekta je rekonstrukcija seoskog života XVIII i XIX veka u Banatu kroz četiri opremljene replike domaćinstava namenjenih rekonstrukciji tradicionalnog načina života rumunskog, mađarskog, nemačkog i srpskog domaćinstva. One daju dragocene informacije o načinu života ovih etničkih grupa koje ovde žive u dobrim odnosima nekoliko stotina godina. One nude posetiocima upoznavanje sa tradicionalnim zanimanjima kao što su obrada zemlje i uzgoj životinja, ribarstvo u mađarskom domačinstvu, stari zanati kao što su kovački u nemačkom domaćinstvu ili tekstilni u srpskom domaćinstvu.

Među eksponatima u stalnoj postavci Muzeja banatskog sela ističu se zbirka tkanina koje se koriste u enterijeru, zbirka narodnih nošnji i ukrasa, zbirka ikona, verskih predmeta, naivnog slikarstva i albuma, zbirka keramike, zbirka narodne arhitekture, zbirka predmeta za domaćinstvo, kućna radinost i zanatstvo. keramika specifična za banatske centre grnčarstva, obrada drveta.

Manifestacije i festivali

U Muzeju banatskog sela se održavaju Različite manifestacije i festivali. Neki od poznatijih su Festival etničkih grupa, tokom kojeg različite etničke grupe izlažu svoju narodnu nošnju, tradicionalnu hranu, piće i muziku. On se održava prve nedelje maja od 2000. godine. Zatim ovde se održava Sajam zanatlija na kojem se izlažu tradicionalni proizvodi popularne kulture iz cele Rumunije.

Povremene izložbe

U muzeju se organizuju i povremene izložbe. Trenutno je u toku izložba Habzburški Banat, koja je organizovana uz finansijsku podršku Veća okruga Timiš. Ova izložba traje do 01.12.2025. godine i pruža posetiocima kompleksno kulturno iskustvo. Na izložbi je predstavljen svet Banata XVIII, XIX i početka XX veka, otkrivajući kroz muzejske eksponate, arheološke artefakte, ilustrovane slike iz prošlosti Banata i naučne tekstove istorijske, etnografske i duhovne komponente života u Banatu. Ovu izložbu čine predmeti iz zbirki Muzeja Banatskog sela iz Temišvara, Muzeja Banata iz Temišvara, Srpske pravoslavne episkopije iz Temišvara, kao i Zapadnog univerziteta iz Temišvara. Kroz ovu izložbu se mogu pratiti Banaćani od sumraka srednjeg veka, preko doba prosvetiteljstva, pa sve do uspostavljanja modernih institucija, koje su stvorile moderne države. Izložba je otvorena u izložbenoj sali administrativnog sedišta muzeja 18.12.2024. godine.

Obrazovni program

U muzeju Banatskog sela postoji i obrazovni program, namenjen prvenstveno deci. U okviru njega su osmišljeni razni projekti koji su zasnovani na usaglašavanju sa školskim programom i korišćenju muzejske izložbe kao nastavnog materijala. Cilj je da se mlađoj publici na aktivan način, kroz igru učine dostupnim različita saznanja koja se nalaze u muzejskoj baštini. Upoznavanje istorije i kulturno obogaćivanje kombinuju se sa kreativnim izražavanjem dece kroz radionice crtanja, slikanja, kolaža, modeliranja na otvorenom ili u prostoriji za edukaciju. Učionica škole Muzeja Banatskog sela se koristi za časove dirigovanja, rumunskog jezika i književnosti, istoriju, geografiju ili čitanje pripovedaka, poslovica i pesama na banatskom dijalektu. Šetnje, igre, baštovanstvo, sakupljanje biljaka za herbarijum, hvatanje insekata za insektarijum, ozelenjavanje, aktivnosti u prirodi, demonstrativne i praktične radionice napravi pitu i kiflice, hranjenje životinja u dvorištu uključivanje nastavnika kao aktivnih učesnika. Privlačenje dece u muzej kroz buđenje radoznalosti i podizanje njihove svesti o značaju poznavanja, unapređenja i očuvanja tradicionalnih etnografskih vrednosti sa područja Banata i šire. Muzej kod njih stvara svest o značaju starih predmeta, o njihovoj potrazi u seoskim kućama svojih baka i deka i o potrebi njihovog očuvanja kao svedočanstva prošlosti za buduće generacije. Na taj način deca doživljavaju muzej kao mesto avanture, traganja i otkrića i kao prostor kreativnosti. U njemu uče o običajima i tradiciji, velikim praznicima u godini, kao što su krštenje, venčanje, sahrana... Obrazovni program muzeja je takođe namenjen i odraslima kako bi produbili svoja znanja o banatskoj arhitekturi, seljačkom nameštaju, ikonama na staklu i drvetu, tkaninama od vune i biljnih vlakana, ženskoj i muškoj odeći, keramici i njenoj velikoj raznovrsnosti oblika, boja i upotrebnih mogućnosti, umetnosti dekoracije drveta dodešifrovanja simbolike etnografskih motiva, učvršćivanje znanja iz oblasti banatskog folklora. Negovanje i razvijanje estetskog smisla za narodnu umetnost, kao što su grnčarstvo, vajarstvo, slikarstvo, tkanje...